Θωμᾶς Γόρδων, Ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως, μετάφραση Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης, τόμ. Α’-Γ’, φιλολογικὴ ἐπιμέλεια Λαμπρινὴ Τριανταφυλλοπούλου, συνεπιμελητὲς Ἄγγελος Μαντᾶς, Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλος, εἰσαγωγὴ Ἀγλαΐα Κάσδαγλη, πρόλογος Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλος, Μορφωτικὸ Ἵδρυμα Ἐθνικῆς Τραπέζης, Ἀθήνα 2015. – 1617 σ., 21x15 ἑκ.


Περιγραφή:

Τὸ βιβλίο αὐτὸ τοῦ Βρετανοῦ φιλέλληνα Τόμας Γκόρντον (1788-1841) συγκαταλέγεται στὰ πρωιμότερα ἔργα ποὺ γράφτηκαν γιὰ τὴνἙλληνικὴ Ἐπανάσταση καὶ ἀπὸ τὴν ἀρχὴ θεωρήθηκε ἕνα ἀπὸ τὰ σοβαρότερα καὶ ἐγκυρότερα. Σημαντικὴ εἶναι ἄλλωστε ἡ ἐπίδραση ποὺ ἄσκησε στὶς πολὺ γνωστὲς σήμερα ἱστορίες τοῦ Τζὸρζ Φίνλεϋ καὶ τοῦ Σπυρίδωνος Τρικούπη. Γόνος πλούσιας σκοτσέζικης οἰκογένειας, ὁ Τόμας Γκόρντον (Θωμᾶς Γόρδων ἐπὶ τὸ ἑλληνικότερον) σπούδασε στὸ Ἦτον καὶ στὴν Ὀξφόρδη. Ἡ κλασικὴ παιδεία του ἐξηγεῖ ὣς ἕνα βαθμὸ τὸν ἐνθουσιασμό του γιὰ τὴν Ἑλλάδα καὶ τὴν ἀνάμειξή του στὶς ἑλληνικὲς ὑποθέσεις. Σὲ ὅλη τὴ διάρκεια τοῦ πολέμου γιὰ τὴν ἀνεξαρτησία τῆς Ἑλλάδας ὁ Γκόρντον πρόσφερε τὴν ἀμέριστη ὑλικὴ καὶ ἠθικὴ συμπαράστασή του στὸν ἀγώνα τῶν Ἑλλήνων, κυρίως ἀπὸ τὴ Σκοτία. Καὶ γιὰ δύο μᾶλλον σύντομα χρονικὰ διαστήματα συμμετεῖχε ἐνεργὰ σὲ αὐτὸν τὸν ἀγώνα: πρῶτα στὶς ἀρχὲς τῆς Ἐπανάστασης, ὁπότε πολέμησε ὑπὸ τὸν Δημήτριο Ὑψηλάντη καὶ ἔλαβε μέρος στὴν πολιορκία τῆς Τριπολιτσᾶς, καὶ κατόπιν τὸ 1826-1827. Αὐτὴ ἡ δεύτερη καὶ πιὸ μακρόχρονη περίοδος τῆς ἄμεσης συμμετοχῆς του συνέπεσε μὲ τοὺς καταστροφικοὺς ἐμφυλίους πολέμους καὶ τὴν εἰσβολὴ τοῦ Ἰμπραὴμ στὴν Πελοπόννησο. Στὴν περίπτωση αὐτή, εἰδικὴ ἀποστολὴ τοῦ Γκόρντον ἦταν νὰ φέρει στοὺς Ἕλληνες τὸ τελευταῖο ποσὸν τοῦ δευτέρου ἀγγλικοῦ δανείου, διατηρώντας ἀπόλυτο ἔλεγχο τῆς διαχείρισής του. Μεταξὺ ἄλλων, ἐπιχείρησε νὰ ἀναδιοργανώσει μαζὶ μὲ τὸν Φαβιέρο τὸν τακτικὸ στρατὸ καὶ ἡγήθηκε (ὣς τὴν παραίτησή του) τῆς ἀποτυχημένης ἐκστρατείας τοῦ Φαλήρου. Μετὰ τὴ λήξη τῶν πολεμικῶν ἐπιχειρήσεων καὶ ὣς τὸν θάνατό του, ἡ ζωὴ τοῦ Γκόρντον μοιράστηκε μεταξὺ τῶν δύο τόσο διαφορετικῶν τόπων ποὺ εἶχε ἀγαπήσει: τῆς Σκοτίας καὶ τῆς Ἑλλάδας. «Τὸ ἔργον εἶνε σπουδαῖον καὶ τὸ ἐπόνεσα», ἔγραφε τὸν Νοέμβριο τοῦ 1903 ὁ Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης στὸν Γιάννη Βλαχογιάννη γιὰ τὸ βιβλίο τοῦ Γόρδωνα. Καὶ ἡ μετάφραση τοῦ ἔργου εἶναι ἐπίσης σπουδαία. Ὅπως σημειώνει στὸν πρόλογό του ὁ Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλος: «Παρὰ τὰ βάσανά του, ὁ Παπαδιαμάντης μεταφράζει στοργικὰ τὸν Γόρδωνα. Καὶ μολονότι ἡ καθαρεύουσά του εἶναι ἐδῶ ἐπισημότερη, δὲν βρισκόμαστε μακριὰ ἀπὸ τὸ θαυμαστὸ γλωσσικὸ ἀμάλγαμα τῶν διηγημάτων του».